De Nazi kampen

Als we denken aan de nazi-concentratiekampen, denken we aan Auschwitz: het dodelijkste nazi-kamp. Maar de geschiedenis van de kampen en de holocaust was meer dan Auschwitz.

De SS exploiteerde meer dan 25 concentratiekampen tijdens de nazi-dictatuur (1933-1945), en meer dan 1.100 aangesloten satellietkampen. Deze kampen waren echter niet allemaal tegelijk actief. Het SS-systeem veranderde voortdurend, evenals de gevangenenpopulatie, de omstandigheden en de gebouwen. Er was geen typisch concentratiekamp.

De geschiedenis van de concentratiekampen begint in 1933, het jaar dat de nazi’s onder leiding van Adolf Hitler aan de macht komen in Duitsland. De nieuwe heersers vielen op brute wijze hun tegenstanders aan en velen werden naar de vroege kampen gebracht. Misbruik en geweld waren hier aan de orde van de dag, doden waren echter nog zeldzaam en de meeste gevangenen werden na een paar weken of maanden weer vrijgelaten. De angst voor de kampen hielp het anti-nazi-verzet te breken.

Toen met de invasie van Polen in de herfst van 1939 de tweede oorlog uitbrak omvatte het concentratiekampsysteem zes speciaal gebouwde kampen met 21.400 gevangen. Brein achter het systeem van wetteloze terreur, zonder rechters en rechtbanken was SS-leider Heinrich Himmler.

In 1940 werd Auschwitz opgericht met als doel het Poolse verzet de kop in te drukken. De omstandigheden in de kampen waren slecht, maar werden vanaf nu zelfs dodelijk. Gevangen stierven door ziekte en honger, werden geëxecuteerd of stierven een gruwelijke dood tijdens medische experimenten.

De Wannsee-conferentie die plaats vond op 20 januari 1942 vormt het keerpunt in het naziplan van de entlösung. Tijdens de vergadering werd besloten dat elf miljoen mensen (Joden) gedood zouden worden. Het was het begin van de Holocaust. In totaal werden zes miljoen Europese Joden vermoord waarvan ongeveer een miljoen in Auschwitz. Naast de Joden bevonden zich ook politieke gevangen, homoseksuelen, criminelen, zigeuners, Sovjet-krijgsgevangenen en Jehova’s Getuigen in de kampen. Velen overleefden de wreedheden van de nazi’s niet.

In de eerste maanden van 1945 werden veel kampen door geallieerde troepen bevrijd, maar voor veel concentratiegevangenen kwam de bevrijding te laat.

In de afgelopen jaren heb een aantal van de voormalige kampen, of wat ervan over is bezocht waaronder Auschwitz, Bergen-Belsen, Mauthausen, Westerbork, Vught en Buchenwald. De bezoeken hebben een diepe indruk achter gelaten. De foto’s behoeven verder geen uitleg, de beelden spreken voor zich en geven een beeld van de wreedheden die hier hebben plaatsgevonden. De werkelijkheid is echter velen malen erger.